El-Cezeri’den Günümüze Sibernetik
Teknik Akademi webinar serisinde bu hafta Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ) Mekatronik Mühendisliği Bölüm Başkanı Doç. Dr. Gökhan Gelen Sibernetik alanının ilk özgün çalışmalarını tasarlayan El-Cezeri’den günümüze sibernetik ve robotik alanda yaşanan gelişmeleri anlattı.
Sibernetik ve robotik bilimi alanında çalışmalar yapan ilk bilim insanı olan El-Cezeri’nin tasarladığı ilk insansı robotlar ve otomat makinelerin günümüz mekanik ve sibernetik bilimlerinin temelini oluşturduğunu aktaran Doç. Gr. Gökhan Gelen, “El-Cezeri mucit, matematikçi ve aynı zamanda Diyarbakır Artuklu Sarayının başmühendisi konumunda bir bilim insanı. Dönemin sultanı, El-Cezeri’den icatlarını ve çalışmalarını yazıya dökmesini emrediyor ve sonuçta günümüz teknolojisine büyük katkılar sağlayacak Kitab-ül Hiyel adlı eseri ortaya çıkıyor. El- Cezeri’nin 6 bölümden oluşan bu eserinde dünyanın ilk insansı robot tasarımları, krank mili ve 4 zamanlı dişli mekanizmalar gibi 50’den fazla cihazın kullanım esasları çizimlerle detaylı olarak yer almaktadır. Cezeri bu eseriyle adeta mühendisliği sanatla, bilimi de hayatla buluşturmuştur.” şeklinde konuştu.
Artuklu sarayında içecek ikram eden, abdest aldıran robotlar gibi icatların kullanıldığını ifade eden Gelen, “El-Cezeri haznelerdeki su seviyesine göre ne zaman su dökeceğine, ne zaman içecek veya meyve ikram edeceğine karar veren hizmetçi robotlar geliştirmişti ve bunlar sarayda kullanılıyordu. Su gücü ve basınç etkisinden yararlanarak kendi kendine denge kuran ve ayarlama yapan dengeyi oluşturması, El-Cezeri'nin otomasyon konusundaki en önemli katkısıdır. El Cezeri Batıda Doğunun Da Vinci’si olarak anılsa da ondan çok daha önce yaşamış olması onun aslında Batılı Da Vinci’ye ilham kaynağı olduğunu da gösteriyor.” dedi.
Gelecekte bilgisayar ve yazılım teknolojilerinde yaşanan gelişmelerle robotların daha da akıllı hale geleceğini belirten Gelen, “Robot-insan işbirliği artacaktır. Buna endüstriyel alandan aşinayız fakat bunun günlük yaşamımızda daha belirgin hale geleceğini göreceğiz. Daha fazla dijitalleşeceğiz ve günlük hayatımızın olmazsa olmazı internet hızının daha da artmasıyla bulut teknolojiler daha da gelişecek. Cihazlar kendi aralarında iletişim kuracak, bizim yerimize karar verip kendi kendilerini yönetebilecekler. Veriye erişim daha hızlı ve kolay hale gelecek.” ifadelerinde bulundu.